ششتری و نقش او در گسترش شعر عرفانی عربی

ششتری از جمله شاعران نامدار سدۀ هفتم هجری در اندلس است که شعر او افزون بر درون‏مایه‏های عرفانی، از زبان و ساختاری متفاوت با سروده‏های سایر عرفا برخوردار است. او مضامین عرفانی و معانی صوفیانه را در قالب زجل و موشّح که ساختاری متفاوت با قصاید کلاسیک عربی دارد و زبان آن عامیانه و مورد اقبال مردم است، بیان نمود و از این رهگذر، شعر عرفانی را نه برای طبقۀ صوفیه که برای عامۀ مردم سرود. هدف از پژوهش پیش رو، بیان نقش ششتری در شعر عرفانی عربی است؛ به همین منظور، ابتدا به جایگاه ششتری در عرفان و ادب عربی می‏پردازیم و پس از ذکر نوآوری‏های او در بیان مضامین عرفانی با به‏کارگیری گویش‏های عامیانه و زبانی ساده و صریح و به دور از پچیدگی‏ها و رمزپردازی‏های صوفیه، تعریفی از موشّح و زجل صوفیانه که ششتری از پایه‏گذاران آن است، بیان می‏کنیم و بازتاب مضامین عرفانی را در نمونه‏هایی از موشّحات و زجل‏های او نشان می‏دهیم.